در سال 2015 تولید فولاد ایران 32 ملیون تن بود و در همان سال با توجه به برنامه توسعه صنعت فولاد، چشم انداز تولید فولاد کشور، برای افق 1404 ، 55 ملیون تن تعیین شد. برمبنای سند راهبردی وزارت صمت انتظار می رفت که تولید فولاد به 55 ملیون تن در سال 1404 برسد. در ابتدای این هدف گذاری ایران به مشارکت و همراهی شرکت های معتبر اروپایی خوش بین بود ولی در ادامه، با بازگشت تحریم های امریکا، حضور این شرکت ها با چالش روبرو شد. حال در سال 1401 سوال این است که آیا رسیدن به این چشم انداز ممکن و شدنی است؟ در این مقاله به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت.
مشکلاتی که در راه تولید 55 ملیون تن فولاد تا سال 1404وجود دارد
جانمایی های نادرست و ایجاد کارخانجات فولاد در مناطق خشک و مرکزی کشور و چالش تامین آب مورد نیاز این کارخانه ها.
بروز نبودن برخی ماشین آلات حوزه های تولیدی و بالا بودن هزینه های تعمیرات.
معطل ماندن بارهای صادراتی صنایع پایین دستی در گمرکات مرزی به دلایل بخش نامه های خلق الساعه.
زمان بر بودن انجام امور گمرکی در شرایط پاندمی کرونا است که در نهایت به رشد هزینه های تولید می انجامد.
صدور و لغو تحریم ها و انحصار فناوری نزد کشورهای پیشرفته است. این موضوع باعث شده است تا با نوسان رشد دانش بومی سازی و فناوری های مدرن و واردات دانش فنی روبه رو شویم.
ضعف زیرساخت ها در حوزه ی حمل ونقل یکی از مهم ترین چالش های صنعت کشور است که باعث تحمیل هزینه های بسیار زیادی به اقتصاد کشور شده است.
فاصله جغرافیایی که بین معادن و صنایع بالادستی با صنایع میانی وجود دارد و ضعف در سیستم حمل ونقل به بالا رفتن هزینه های تولید می انجامد.
قطعی برق و گاز در سال گذشته که بسیار در میزان تولید اختلال ایجاد کرد.
کمبود مواد اولیه یکی از مهم ترین چالشها است. ازآنجاکه ایران دارای ذخایر غنی سنگ آهن، انرژی و گاز فراوان، نیروی انسانی فعال، جوان، مبتکر و متخصص برخوردار است، قابلیت تولیدات بالایی در زمینه محصولات فولادی دارد اما به شرط آنکه زیرساخت های دیگر هم فراهم باشد.
زیرساختهایی که برای رسیدن به هدف تولید 55 ملیون تن فولاد تا سال 1404باید فراهم شود
توسعه میادین گازی وتاسیس نیروگاه های خورشیدی و سیکل ترکیبی، اگر نتوانیم ظرفیت برق و گاز را افزایش دهیم، در دستیابی به افق ۱۴۰۴ تاخیر به وجود خواهدآمد. تاسیس سریع نیروگاه های خورشیدی و نیروگاه های سیکل ترکیبی جدید اطمینان بیشتری به ما می دهد.
طبق آخرین گزارش مشاوران طرح جامعه فولاد برای نیل به این هدف نیاز به سرمایه گذاری 14 میلیارد دلاری در بخش بالادست زنجیره فولاد وجود دارد که شامل سنگ آهن، گندله، حوزه آهن اسفنجی، فولاد سازی و خصوصا مباحث زیرساختی مانند حمل و نقل ریلی، آب، برق، گاز و تجهیزات معدنی می باشد.
افزایش ظرفیت حمل ونقل ریلی به ۱۰۵ میلیون تن و حمل ونقل جاده ای و دریایی هرکدام ۵۰ میلیون تن. درحالی که بر اساس آمارها، در سال ۱۴۰۰ ظرفیت حمل مواد معدنی از طریق خطوط ریلی حدود ۴۵ میلیون تن بوده است. بنابراین برای سال ۱۴۰۴ باید این عدد به بیش از ۷۹ میلیون تن در بخش معدنی برسد که رسیدن به این عدد نیازمند برنامه ریزی سنجیده و تلاش بیشتری است.
در خصوص سنگ آهن نیز در افق 1404 و تحقق 55 میلیون تن فولاد، نیاز به حدود 160 میلیون تن سنگ آهن است که هم اکنون در حدود 90 میلیون تن تولید وجود دارد و با در نظر گرفتن طرح های تولیدی آتی، بر طبق نظر کارشناسان بیش از 30 میلیون تن کسری کماکان در این خصوص وجود خواهد داشت و این موضوع قطعا با توجه به برخورداری از ذخایر مناسب کشور، نیاز به اکتشافات جدید و سرمایه گذاری مناسب را می طلبد و به نظر می رسد با اجرای موارد فوق نیازی به واردات سنگ آهن نخواهد بود.