شرکت توانیر اخیراً پیامکی مبنی بر اینکه مصرف برق منطقه شما افزایش یافته، ارسال و توصیه کرده است که از وسایل پرمصرف و غیرضروری استفاده نکنند تا امکان برق‌رسانی به تمام مشترکان منطقه فراهم شود.
این موضوع نشان می‌دهد توانیر به جای پذیرش بروز بحران کمبود برق، صرفاً انگشت اتهام را به سمت مصرف‌کنندگان گرفته و با راحت‌ترین راهکار ناکارای موجود به میدان آمده است. قطعی برق صنایع و شبکه خانگی بیش از یک ماه است که آغاز شده با وجود این، همواره درخواست مدیریت مصرف مطرح می‌شود. مسئولان نام بحران قطعی برق صنایع و شبکه خانگی را مدیریت مصرف گذاشتند تا این بحران را به عنوان راهکار جا بزنند.
این در حالی است که کمبود برق موضوع جدیدی نیست و بحرانی بزرگ به شمار می‌رود. کارشناسان بارها بحث ناترازی را پیش کشیدند و نسبت به افزایش مصرف و نبود زیرساخت‌های لازم به منظور تامین آن هشدار دادند. اما مسئولان نتوانستند زیرساخت‌های لازم را فراهم کنند و این بحران روزبه‌روز بدتر از گذشته شد. از سوی دیگر در مواجهه با کمبود برق اولین راهکار یعنی خاموشی را دنبال می‌کنند.
از ابتدای شروع فصل گرما، وزارت نیرو با ابلاغ جدول قطع برق شهرک‌های صنعتی از قطعی یک روز در هفته خبر داد. اما بنا بر اظهارات نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران، قطعی برق شهرک‌های صنعتی به دو روز در هفته هم می‌رسد. این در حالی است که بنا بر گزارش‌هایی از مناطق مختلف تهران، منطقه ۶، منطقه ۲ و منطقه ۵ نیز قطعی‌های هرروزه را از هفته گذشته تجربه کردند. به نظر می‌رسد برنامه‌ای برای خاموشی شبکه خانگی نیز تدارک دیده شده که هیچ اطلاعیه‌ای درباره آن صادر نشده است.
برق محله‌هایی از منطقه ۶ تهران از روز جمعه دو هفته پیش، هر روز رأس ساعت ۱۲ ظهر به مدت حداقل ۲ ساعت قطع می‌شود. این را می‌توان یک خاموشی منظم، اما بدون اعلام قبلی دانست. موضوعی که بارها از سوی مسئولان تکذیب شده است.
بحران کمبود برق
بازدهی پایین نیروگاه‌ها و سرمایه‌گذاری نکردن در حوزه بهروزرسانی آنها، مشکلات سوخت‌های فسیلی، تخصیص نیافتن برق تولیدی صنایع و عوامل بسیار دیگر بارها از جانب کارشناسان درباره مشکلات صنعت برق مطرح شده است؛ اما به نظر می‌رسد این نظرات برای مسئولان به مثابه افسانه است.
بنا بر گفته نماینده وزارت صمت در نشست شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی، بسیاری از صنایع انرژی‌بر مکلف شده‌اند برق خودشان را تولید کنند و ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه بزنند که این مستلزم تامین شرایط آن از سوی وزارت نیروست.
از زمان اجرای قانون تاکنون ۲ هزار مگاوات نیروگاه آورده شده، ۲۵۰۰ مگاوات نیز از قبل وجود داشته و در مجموع ۴۵۰۰ مگاوات برق تولیدی آنهاست. از سوی دیگر ۵۶۰۰ مگاوات برق مصرف می‌کنند. اما برق تولیدی آنها به خودشان اختصاص پیدا نمی‌کند. کل مصرف فولاد ۱۷۰۰ مگاوات است. ۴۵۰۰ مگاوات برق تولید می‌کنند و دیماند فولادی‌ها ۷۰ درصد دچار محدودیت است. برق تولیدی صنایع را وزارت نیرو می‌برد و به خود صنایع اختصاص پیدا نمی‌کند.
در چنین شرایطی بهروزرسانی نیروگاه‌ها به فراموشی سپرده شده و بخشی از تولید برق از سوی وزارت نیرو برون‌سپاری شده است. اما برق مصرفی مورد نیاز تولیدکنندگان به خودشان اختصاص پیدا نمی‌کند و دیگر انگیزه‌ای برای تولید وجود ندارد.
محمدرضا رضایی‌کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، با انتقاد از عملکرد وزارت نیرو در خصوص قطع برق عنوان کرد قطعی برق در حوزه صنعت به گرانی تولیدات دامن زده و در نهایت ضررش را همه مردم خواهند دید.
راندمان پایین نیروگاه‌ها و توسعه نیافتن نیروگاه‌های تجدیدپذیر
در دنیا به دنبال مشکلات انرژی‌های تجدیدناپذیر، سالیان سال است گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر در دستور کار قرار دارد. توسعه نیافتن نیروگاه‌های تجدیدپذیر و مشکلات این حوزه مانند واردات پنل، اینورتور خورشیدی و پنل بادی از موارد اساسی در این زمینه است.
بحران تامین برق از منابع تجدیدناپذیر و سوخت‌های فسیلی از موارد اساسی است که تاکنون بسیاری از کارشناسان درباره آن هشدار داده‌آند، اما در ایران سهم تولید برق از نیروگاه‌های تجدیدپذیر بسیار ناچیز است. اگر مانع‌زدایی در حوزه واردات تجهیزات مورد نیاز این نیروگاه‌ها و فراهم‌سازی زیرساخت‌های آن در دستور کار قرار نگیرد، ایران با مشکلات متعددی مواجه خواهد شد.
بهروزرسانی نیروگاه‌ها، افزایش راندمان و واردات تاسیسات مورد نیاز نیروگاه‌های تجدیدپذیر، نه تنها از راه‌حل‌های پایدار در زمینه تامین برق در دنیا به شمار می‌آید، بلکه توجیه اقتصادی دارد و به‌صرفه است.
در چنین شرایطی، مدیریت مصرف به عنوان تنها راهکار برای بحران عظیم برق عنوان می‌شود و تقریباً به پیشنهادهای کارشناسان بهایی داده نمی‌شود. مدیریت مصرف در ایران در نهایت یک نام بیشتر ندارد و آن خاموشی است. چرا که در صورت نبود وسایل با تکنولوژی مناسب، مدیریت مصرف معنایی نخواهد داشت و به خاموشی می‌انجامد. بیش از دو ماه تا پایان فصل گرما باقی مانده و خاموشی صنایع، ادارات، کارخانجات و شبکه خانگی، یادگار مسئولیت‌ناپذیری یک دولت دیگر در زمین تامین انرژی مورد نیاز خواهد بود.
در این میان، افراد بسیاری همچون رضا خسروری و محمدمهدی امیری، از مهندسان مکانیک و کارشناسان توربین، ۱۸ ساعت در دمای بالای ۷۰ درجه برای تعمیر کندانسور نیروگاه رامین اهواز تلاش کردند تا از قطعی گسترده برق جلوگیری کنند. شاید اگر وزارت نیرو اندکی همچون این مهندسان و کارشناسان برای حل بحران برق تلاش می‌کرد، دیگر افراد جان خود را در این مسیر نمی‌گذاشتند و وضعیت طور دیگری رقم می‌خورد.